Κύριε υπουργέ,
Κυρίες και Κύριοι βουλευτές
Δεν μπορώ να μην σχολιάσω ότι το κόμμα που απόψε αρνείται να τοποθετηθεί στο θέμα που συζητάμε, εκπροσωπεί, με απόφαση της Βουλής, την χώρα μας στην Επιτροπή Ισότητας, Μειονοτήτων και κατά των διακρίσεων στο Συμβούλιο της Ευρώπης.
Η βία κατά των γυναικών είναι ένα παγκόσμιο φαινόμενο, το οποίο μόνο στις εξωτερικές του εκφάνσεις διαφέρει ανάλογα με το κοινωνικό, οικονομικό, πολιτιστικό και πολιτικό πλαίσιο μιας κοινωνίας. Έχει σοβαρές συνέπειες στη σωματική και ψυχική υγεία των θυμάτων, καθώς και στην κοινωνική ανάπτυξη εν γένει. Προκύπτει κυρίως από οικονομικές ανισότητες και ανισότητες όσον αφορά στην εξουσία μεταξύ των φύλων, τα έθιμα, τις παραδόσεις, τις θρησκευτικές αξίες, την πολιτική αστάθεια και τις ένοπλες συγκρούσεις.
Ο όρος «βία κατά των γυναικών» αναφέρεται σε «κάθε πράξη βίας βάσει του φύλου, η οποία επιφέρει ή είναι πιθανό να επιφέρει σωματική, σεξουαλική ή ψυχολογική βλάβη ή πόνο σε γυναίκες, συμπεριλαμβανομένων και των απειλών για τέτοιες πράξεις, του εξαναγκασμού ή της αυθαίρετης στέρησης της ελευθερίας, είτε συμβαίνει στη δημόσια είτε στην ιδιωτική ζωή».
Σύμφωνα με σχετική έκθεση του ΟΗΕ, κατά τη διάρκεια των τελευταίων 20 ετών, τα περιστατικά βίας κατά των γυναικών έχουν αυξηθεί και αρχίζουν να προσφέρουν μια συνολική εικόνα του μεγέθους αυτής. Τα περιστατικά σωματικής βίας προκαλούμενα από άτομα του στενού οικογενειακού κύκλου αγγίζουν το 34% στην Αφρική, το 40% στην Ασία, το 29% στην Αμερική και το 21% στην Ευρώπη.Και δυστυχώς, αυτά τα ποσοστά προκύπτουν μόνο από τα καταγεγραμμένα περιστατικά, αφού ο νόμος της σιωπής είναι κυρίαρχος.
Αν και υπάρχουν πολλές διαφορετικές μορφές βίας κατά των γυναικών, συχνά παρουσιάζουν κοινά συγκεκριμένα χαρακτηριστικά. Για παράδειγμα, οι περισσότερες μορφές βίας συμπεριλαμβανομένων της συντροφικής βίας, της σεξουαλικής κακοποίησης παιδιών, και της μη-συντροφικής σεξουαλικής κακοποίησης δεν εμφανίζονται ως μεμονωμένα συμβάντα, αλλά εξελίσσονται στην πάροδο του χρόνου, εδώ και δεκαετίες. Συχνά, η γυναίκα όχι μόνο γνωρίζει τον δράστη πριν από το πρώτο περιστατικό, αλλά θα μπορούσε να ζει ή να αλληλεπιδρά τακτικά μαζί του. Επίσης στις περισσότερες περιπτώσεις περιστατικών βίας κατά των γυναικών η κοινωνία αποδίδει το σφάλμα στις γυναίκες θύματα. Οι γυναίκες που βιώνουν συντροφική βία, για παράδειγμα, έχουν συχνά κατηγορηθεί ότι προκάλεσαν οι ίδιες την βία μέσω της ανυπακοής τους, του αποτυχημένου τους ρόλου ως γυναίκα, ή της απιστίας. Τα κορίτσια ή γυναίκες που έχουν υποστεί σεξουαλική κακοποίηση ή βιασμό συχνά κατηγορούνται ότι προκάλεσαν το αποτρόπαιο γεγονός από τον τρόπο που ήταν ντυμένες ή συμπεριφέρθηκαν - ακόμα και όταν το θύμα είναι παιδί.
•Η βία που προκύπτει από έθιμα ή παραδόσεις είναι η πιο συχνή μορφή βίας σε συλλογικό επίπεδο. Ο ακρωτηριασμός των γυναικείων γεννητικών οργάνων (ΑΓΓΟ), το πιο αποτρόπαιο από όλα, όπως αναφέρεται σε ψήφισμα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου της 24ης Μαρτίου του 2009 σχετικά με την καταπολέμηση του ακρωτηριασμού των γυναικείων γεννητικών οργάνων στην ΕΕ, συνιστά «παραβίαση των δικαιωμάτων των γυναικών και των κοριτσιών όπως κατοχυρώνονται σε διάφορες διεθνείς συμβάσεις. Ο ΑΓΓΟ απαγορεύεται σύμφωνα με το ποινικό δίκαιο των κρατών μελών και αποτελεί παράβαση των αρχών όπως ορίζονται στον Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης,
ιδιαίτερα του δικαιώματος στην προσωπική ακεραιότητα και τη σωματική και ψυχική υγεία, και της σεξουαλικής και αναπαραγωγικής υγείας τους. Σύμφωνα με εκτιμήσεις του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου 500 000 γυναικών και κοριτσιών που ζουν στην Ευρώπη έχουν υποβληθεί σε ακρωτηριασμό γεννητικών οργάνων και κάθε χρόνο περίπου 180 000 γυναίκες που έχουν μεταναστεύσει στην Ευρώπη υφίστανται, ή διατρέχουν κίνδυνο να τον υποστούν. Γι’ αυτό η εν θέματι βάρβαρη πρακτική δεν πρέπει σε καμία περίπτωση να βρίσκει υποστηρικτές στο όνομα του δήθεν σεβασμού των πολιτισμικών ιδιαιτεροτήτων.
Η βία στον εργασιακό χώρο μπορεί να λάβει διάφορες μορφές: απειλές και ύβρεις, ηθική παρενόχληση ή άλλες μορφές ψυχολογικής επιθετικότητας, σεξουαλική παρενόχληση ή φυλετική. Υπάρχουν μεγάλες διαφορές μεταξύ των χωρών σε βία εκφραζόμενη στον εργασιακό χώρο: οι διαφορές στις κοινωνικοοικονομικές συνθήκες των χωρών, όπως των γενικών επιπέδων εγκλήματος, των οικονομικών και κοινωνικών αλλαγών και σε ορισμένες χώρες, η ανάπτυξη του οικονομικού τομέα θα μπορούσαν να έχουν επιπτώσεις για τις μορφές και τα επίπεδα βίας στο χώρο εργασίας. Στις Ευρωπαϊκές χώρες υπάρχει μια πολύ ευρύτερη ευαισθητοποίηση σχετικά με τις διάφορες μορφές βίας κατά των εργαζομένων, ενώ μία μη εμφανής αλλά διαδεδομένη μορφή βίας έχει να κάνει με ό,τι συμβαίνει στο εσωτερικό των νοικοκυριών, όπου η ψυχολογική βία, η ταπείνωση και οι απειλές είναι πολύ συχνά φαινόμενα. Λόγω της υποδεέστερης θέση τους, τόσο ως μετανάστριες όσο και ως, γυναίκες, οι εργαζόμενες μετανάστριες γυναίκες είναι ιδιαίτερα ευάλωτες στην εκμετάλλευση και την κακομεταχείριση.
•Η εμπορία ανθρώπων επηρεάζει ιδιαίτερα ευάλωτες ομάδες γυναικών και παιδιών, ενώ υπάρχει μια στενή σχέση μεταξύ της σεξουαλικής εκμετάλλευσης και των υψηλών επιπέδων φτώχειας. Σύμφωνα με μελέτη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής του 2006 το φαινόμενο εμφανίζεται κυρίως σε οικονομικά και κοινωνικά υποβαθμισμένες νεαρές γυναίκες. Για παράδειγμα, οι γυναίκες που διακινούνται από και εντός της κεντρικής και ανατολικής Ευρώπης συνήθως έχουν χαμηλό μορφωτικό επίπεδο και πολλές προέρχονται από υποβαθμισμένες περιοχές με υψηλά επίπεδα ανεργίας.
Στην Ελλάδα, σύμφωνα με έρευνα της ΕΕ από τα 1200 θύματα το 56% είχε να κάνει με περιπτώσεις κακοποίησης των θυμάτων από τους συζύγους τους. Σε άλλη έρευνα της Γενικής Γραμματείας Ισότητας Φύλων, από τον Μάρτιο έως τον Σεπτέμβρη του 2011, το 79% των καταγγελιών αφορούσε περιπτώσεις ενδοοικογενειακής βίας, 1% σεξουαλική παρενόχληση και το 2% περιπτώσεις βιασμού. Επιπροσθέτως το 70% αφορούσε Ελληνίδες, το 9% μετανάστριες και το υπόλοιπο ποσοστό, άλλες μειονότητες. Κοινή παρατήρηση αποτελεί το γεγονός ότι εν μέσω οικονομικής-κοινωνικής κρίσης τα περιστατικά βρίσκονται σε έξαρση.
Η οικονομική κρίση και η έκρηξη των ποσοστών της ανεργίας θέτουν σε αμφισβήτηση τα κυρίαρχα στερεότυπα του ρόλου του άνδρα: του άνδρα κουβαλητή και στυλοβάτη του σπιτιού, ο οποίος μοιραία (;) νοιώθει την ανάγκη να επιβεβαιώσει αυτό που έχει μάθει να θεωρεί «ανδρισμό» μέσα από την επιβολή της βίας στα πιο αδύναμα μέλη του περιβάλλοντός του: τις γυναίκες και τα παιδιά.
Διαπιστώνουμε λοιπόν, ότι ακόμη και αν η παρούσα οικονομική κρίση πλήττει περισσότερο τους άνδρες, αναφορικά με την απώλεια της εργασίας, βάσει των στοιχείων της Eurostat, τα έμμεσα και πλέον βάναυσα πληττόμενα θύματά της είναι οι γυναίκες, συνεπικουρούσης και της κατάρρευσης του κράτους πρόνοιας.
Τέλος, καλούμε την Ελληνική Δημοκρατία να επικυρώσει τη Σύμβαση του Συμβουλίου της Ευρώπης κατά της βίας στις γυναίκες και την ενδοοικογενειακή βία, την οποία υπέγραψε τον Μάη του 2010.
Κυρίες και Κύριοι βουλευτές
Δεν μπορώ να μην σχολιάσω ότι το κόμμα που απόψε αρνείται να τοποθετηθεί στο θέμα που συζητάμε, εκπροσωπεί, με απόφαση της Βουλής, την χώρα μας στην Επιτροπή Ισότητας, Μειονοτήτων και κατά των διακρίσεων στο Συμβούλιο της Ευρώπης.
Η βία κατά των γυναικών είναι ένα παγκόσμιο φαινόμενο, το οποίο μόνο στις εξωτερικές του εκφάνσεις διαφέρει ανάλογα με το κοινωνικό, οικονομικό, πολιτιστικό και πολιτικό πλαίσιο μιας κοινωνίας. Έχει σοβαρές συνέπειες στη σωματική και ψυχική υγεία των θυμάτων, καθώς και στην κοινωνική ανάπτυξη εν γένει. Προκύπτει κυρίως από οικονομικές ανισότητες και ανισότητες όσον αφορά στην εξουσία μεταξύ των φύλων, τα έθιμα, τις παραδόσεις, τις θρησκευτικές αξίες, την πολιτική αστάθεια και τις ένοπλες συγκρούσεις.
Ο όρος «βία κατά των γυναικών» αναφέρεται σε «κάθε πράξη βίας βάσει του φύλου, η οποία επιφέρει ή είναι πιθανό να επιφέρει σωματική, σεξουαλική ή ψυχολογική βλάβη ή πόνο σε γυναίκες, συμπεριλαμβανομένων και των απειλών για τέτοιες πράξεις, του εξαναγκασμού ή της αυθαίρετης στέρησης της ελευθερίας, είτε συμβαίνει στη δημόσια είτε στην ιδιωτική ζωή».
Σύμφωνα με σχετική έκθεση του ΟΗΕ, κατά τη διάρκεια των τελευταίων 20 ετών, τα περιστατικά βίας κατά των γυναικών έχουν αυξηθεί και αρχίζουν να προσφέρουν μια συνολική εικόνα του μεγέθους αυτής. Τα περιστατικά σωματικής βίας προκαλούμενα από άτομα του στενού οικογενειακού κύκλου αγγίζουν το 34% στην Αφρική, το 40% στην Ασία, το 29% στην Αμερική και το 21% στην Ευρώπη.Και δυστυχώς, αυτά τα ποσοστά προκύπτουν μόνο από τα καταγεγραμμένα περιστατικά, αφού ο νόμος της σιωπής είναι κυρίαρχος.
Αν και υπάρχουν πολλές διαφορετικές μορφές βίας κατά των γυναικών, συχνά παρουσιάζουν κοινά συγκεκριμένα χαρακτηριστικά. Για παράδειγμα, οι περισσότερες μορφές βίας συμπεριλαμβανομένων της συντροφικής βίας, της σεξουαλικής κακοποίησης παιδιών, και της μη-συντροφικής σεξουαλικής κακοποίησης δεν εμφανίζονται ως μεμονωμένα συμβάντα, αλλά εξελίσσονται στην πάροδο του χρόνου, εδώ και δεκαετίες. Συχνά, η γυναίκα όχι μόνο γνωρίζει τον δράστη πριν από το πρώτο περιστατικό, αλλά θα μπορούσε να ζει ή να αλληλεπιδρά τακτικά μαζί του. Επίσης στις περισσότερες περιπτώσεις περιστατικών βίας κατά των γυναικών η κοινωνία αποδίδει το σφάλμα στις γυναίκες θύματα. Οι γυναίκες που βιώνουν συντροφική βία, για παράδειγμα, έχουν συχνά κατηγορηθεί ότι προκάλεσαν οι ίδιες την βία μέσω της ανυπακοής τους, του αποτυχημένου τους ρόλου ως γυναίκα, ή της απιστίας. Τα κορίτσια ή γυναίκες που έχουν υποστεί σεξουαλική κακοποίηση ή βιασμό συχνά κατηγορούνται ότι προκάλεσαν το αποτρόπαιο γεγονός από τον τρόπο που ήταν ντυμένες ή συμπεριφέρθηκαν - ακόμα και όταν το θύμα είναι παιδί.
•Η βία που προκύπτει από έθιμα ή παραδόσεις είναι η πιο συχνή μορφή βίας σε συλλογικό επίπεδο. Ο ακρωτηριασμός των γυναικείων γεννητικών οργάνων (ΑΓΓΟ), το πιο αποτρόπαιο από όλα, όπως αναφέρεται σε ψήφισμα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου της 24ης Μαρτίου του 2009 σχετικά με την καταπολέμηση του ακρωτηριασμού των γυναικείων γεννητικών οργάνων στην ΕΕ, συνιστά «παραβίαση των δικαιωμάτων των γυναικών και των κοριτσιών όπως κατοχυρώνονται σε διάφορες διεθνείς συμβάσεις. Ο ΑΓΓΟ απαγορεύεται σύμφωνα με το ποινικό δίκαιο των κρατών μελών και αποτελεί παράβαση των αρχών όπως ορίζονται στον Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης,
ιδιαίτερα του δικαιώματος στην προσωπική ακεραιότητα και τη σωματική και ψυχική υγεία, και της σεξουαλικής και αναπαραγωγικής υγείας τους. Σύμφωνα με εκτιμήσεις του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου 500 000 γυναικών και κοριτσιών που ζουν στην Ευρώπη έχουν υποβληθεί σε ακρωτηριασμό γεννητικών οργάνων και κάθε χρόνο περίπου 180 000 γυναίκες που έχουν μεταναστεύσει στην Ευρώπη υφίστανται, ή διατρέχουν κίνδυνο να τον υποστούν. Γι’ αυτό η εν θέματι βάρβαρη πρακτική δεν πρέπει σε καμία περίπτωση να βρίσκει υποστηρικτές στο όνομα του δήθεν σεβασμού των πολιτισμικών ιδιαιτεροτήτων.
Η βία στον εργασιακό χώρο μπορεί να λάβει διάφορες μορφές: απειλές και ύβρεις, ηθική παρενόχληση ή άλλες μορφές ψυχολογικής επιθετικότητας, σεξουαλική παρενόχληση ή φυλετική. Υπάρχουν μεγάλες διαφορές μεταξύ των χωρών σε βία εκφραζόμενη στον εργασιακό χώρο: οι διαφορές στις κοινωνικοοικονομικές συνθήκες των χωρών, όπως των γενικών επιπέδων εγκλήματος, των οικονομικών και κοινωνικών αλλαγών και σε ορισμένες χώρες, η ανάπτυξη του οικονομικού τομέα θα μπορούσαν να έχουν επιπτώσεις για τις μορφές και τα επίπεδα βίας στο χώρο εργασίας. Στις Ευρωπαϊκές χώρες υπάρχει μια πολύ ευρύτερη ευαισθητοποίηση σχετικά με τις διάφορες μορφές βίας κατά των εργαζομένων, ενώ μία μη εμφανής αλλά διαδεδομένη μορφή βίας έχει να κάνει με ό,τι συμβαίνει στο εσωτερικό των νοικοκυριών, όπου η ψυχολογική βία, η ταπείνωση και οι απειλές είναι πολύ συχνά φαινόμενα. Λόγω της υποδεέστερης θέση τους, τόσο ως μετανάστριες όσο και ως, γυναίκες, οι εργαζόμενες μετανάστριες γυναίκες είναι ιδιαίτερα ευάλωτες στην εκμετάλλευση και την κακομεταχείριση.
•Η εμπορία ανθρώπων επηρεάζει ιδιαίτερα ευάλωτες ομάδες γυναικών και παιδιών, ενώ υπάρχει μια στενή σχέση μεταξύ της σεξουαλικής εκμετάλλευσης και των υψηλών επιπέδων φτώχειας. Σύμφωνα με μελέτη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής του 2006 το φαινόμενο εμφανίζεται κυρίως σε οικονομικά και κοινωνικά υποβαθμισμένες νεαρές γυναίκες. Για παράδειγμα, οι γυναίκες που διακινούνται από και εντός της κεντρικής και ανατολικής Ευρώπης συνήθως έχουν χαμηλό μορφωτικό επίπεδο και πολλές προέρχονται από υποβαθμισμένες περιοχές με υψηλά επίπεδα ανεργίας.
Στην Ελλάδα, σύμφωνα με έρευνα της ΕΕ από τα 1200 θύματα το 56% είχε να κάνει με περιπτώσεις κακοποίησης των θυμάτων από τους συζύγους τους. Σε άλλη έρευνα της Γενικής Γραμματείας Ισότητας Φύλων, από τον Μάρτιο έως τον Σεπτέμβρη του 2011, το 79% των καταγγελιών αφορούσε περιπτώσεις ενδοοικογενειακής βίας, 1% σεξουαλική παρενόχληση και το 2% περιπτώσεις βιασμού. Επιπροσθέτως το 70% αφορούσε Ελληνίδες, το 9% μετανάστριες και το υπόλοιπο ποσοστό, άλλες μειονότητες. Κοινή παρατήρηση αποτελεί το γεγονός ότι εν μέσω οικονομικής-κοινωνικής κρίσης τα περιστατικά βρίσκονται σε έξαρση.
Η οικονομική κρίση και η έκρηξη των ποσοστών της ανεργίας θέτουν σε αμφισβήτηση τα κυρίαρχα στερεότυπα του ρόλου του άνδρα: του άνδρα κουβαλητή και στυλοβάτη του σπιτιού, ο οποίος μοιραία (;) νοιώθει την ανάγκη να επιβεβαιώσει αυτό που έχει μάθει να θεωρεί «ανδρισμό» μέσα από την επιβολή της βίας στα πιο αδύναμα μέλη του περιβάλλοντός του: τις γυναίκες και τα παιδιά.
Διαπιστώνουμε λοιπόν, ότι ακόμη και αν η παρούσα οικονομική κρίση πλήττει περισσότερο τους άνδρες, αναφορικά με την απώλεια της εργασίας, βάσει των στοιχείων της Eurostat, τα έμμεσα και πλέον βάναυσα πληττόμενα θύματά της είναι οι γυναίκες, συνεπικουρούσης και της κατάρρευσης του κράτους πρόνοιας.
Τέλος, καλούμε την Ελληνική Δημοκρατία να επικυρώσει τη Σύμβαση του Συμβουλίου της Ευρώπης κατά της βίας στις γυναίκες και την ενδοοικογενειακή βία, την οποία υπέγραψε τον Μάη του 2010.
